Cechy wzorowego nauczyciela wychowania fizycznego

Jednym z celów klubów, organizacji sportowych i szkół, które powinny mieć świadomość wychowawczej funkcji sportu i organizowanej aktywności fizycznej - gdzie nie rodzaj i intensywność wysiłku jest najważniejszy, ale relacje społeczne - powinno być upowszechnianie autentycznej kultury (w tym kultury fizycznej). Innymi celami powinno być zachęcanie do regularnego podejmowania aktywności ruchowej oraz nauczanie prawidłowych postaw tak prozdrowotnych jak i prospołecznych.

Aktywność fizyczna (już od najwcześniejszego etapu nauczania) powinna wzbogacać osobowość a nie być miejscem propagującym zachowania negatywne, takie jak: wykorzystywanie słabszych, wulgarne zachowanie, instrumentalne i przedmiotowe traktowanie (czego powinno się bezwzględnie unikać, gdyż to sport jest dla dzieci, a nie dzieci dla sportu) czy promowanie osób, które zostają uznane za „fachowców” w swojej dziedzinie tylko na podstawie liczby wywalczonych trofeów (co w swojej krytycznej opinii, wzorowo określił Frołowicz).

Szeroko rozumiana „kultura fizyczna we wszystkich swoich formach tworzy określony system wartości, ról społecznych i wymagań stawianych jej uczestnikom”. Odnosi się to również do właściwości psychicznych między innymi nauczycieli i instruktorów rekreacji ruchowej - a więc do osób o określonym profilu zawodowym w wychowaniu fizycznym i sporcie. W niniejszej sytuacji należy zadać sobie pytanie, jakie cechy osobowe powinny wyróżniać idealnego lidera aktywności fizycznej - w tym przypadku nauczyciela wychowania fizycznego, który powinien stać się dla swoich wychowanków żywym i autentycznym wzorem osobowym, potrafiącym sprawnie i efektywnie oddziaływać na swoich uczniów - odbiorców kultury fizycznej. Kształtować w nich pozytywne postawy moralne, zamiłowanie do kultury fizycznej oraz świadomość zdrowia, jako wartości.

Cechy wzorowego nauczyciela wychowania fizycznego w świetle różnych ujęć teoretycznych - analiza literatury przedmiotu

Na efektywność podejmowanych czynności w zakresie kształtowania umiejętności ruchowych czy postaw prozdrowotnych dzieci i młodzieży ma wpływ wiele czynników, między innymi: umiejętności oraz wiedza wychowawcy - nauczyciela. Celem wyszczególnienia najbardziej wartościowych cech, szczególnie pożądanych u nauczycieli wychowania fizycznego, dokonano przeglądu piśmiennictwa, w której można spotkać próby formułowania i wyszczególnienia cech mających opisywać idealnego nauczyciela wychowania fizycznego jak i skutecznego wychowawcę.

"...nauczyciel wychowania fizycznego powinien być przede wszystkim przyjacielem, powiernikiem oraz doradcą młodzieży..."

Demel uważał, że nauczyciel wychowania fizycznego powinien być przede wszystkim przyjacielem, powiernikiem oraz doradcą młodzieży, który winien kształtować u swoich uczniów umiejętność dbania o piękno, urodę, zdrowie i higienę, wprowadzać ich w świat kultury fizycznej oraz kreatywnie wykorzystywać wielość posiadanych materiałów („dla celów poradnictwa, eksponowania profilów indywidualnych i grupowych”).

Piasecki podkreślał, że nauczyciel wychowania fizycznego powinien charakteryzować się talentem organizacyjnym i propagandowym, posiadać zamiłowania sportowe oraz znajomość anatomii, higieny, fizjologii jak i języków obcych. Strzyżewski charakteryzując idealnego nauczyciela wychowania fizycznego uważał, iż powinien on spełniać pięć podstawowych ról: nauczyciela - człowieka, nauczyciela - żywego wzoru kultury fizycznej, nauczyciela - wychowawcy, nauczyciela - dydaktyka, nauczyciela - społecznika oraz posiadać odpowiednie cechy osobistej kultury fizycznej.

Według Osińskiego najbardziej pożądanymi cechami nauczyciela wychowania fizycznego jest poczucie wartości oraz sensu działania, umiejętność nauczania, zdolność motywowania, umiejętność werbalnej i niewerbalnej komunikacji oraz posiadanie odpowiednich cech osobowości, bowiem „nawet najbardziej perfekcyjne opanowanie wiedzy, metod kształcenia i wychowania nie doprowadzi nigdy do osiągnięcia pożądanych celów bez odpowiednio ukształtowanych cech osobowości nauczyciela, trenera czy instruktora rekreacji”. Wychowawcę do kultury fizycznej powinny charakteryzować ponadto zdolności i zamiłowania społeczne oraz intelektualne.


"...nauczyciel wychowania fizycznego powinien charakteryzować się równowagą emocjonalną, empatią, pomysłowością..."

Podobnie uważała Żukowska, która pisała o potrzebie kształcenia wszechstronnej, zdrowej i aktywnej osobowości, która w swojej pracy położy duży nacisk na przesłania etyczne. Krawczyk wzór lidera szkolnej aktywności fizycznej upatrywał w osobie, która zna zagadnienia z anatomii, fizjologii, psychologii ogólnej i rozwojowej oraz cechuje się spokojem, opanowaniem, życzliwym nastawieniem do wychowanka a Grabowski do najbardziej pożądanych cech zalicza: równowagę emocjonalną, samoakceptację, empatię, miłość do dzieci, wiarygodność i pomysłowość. Według Żukowskiej skuteczność nauczania motorycznego zależy od cech osobowościowych nauczyciela (niektóre z nich mogą, bowiem sprzyjać lepszemu poznaniu ucznia, inne – utrudnia komunikacje z nim). Zdanie to podziela w swojej opinii Grabowski, który stwierdził, że skuteczność działań nauczyciela zależy nie tyle od stosowanych przez niego środków ile od jego cech psychicznych. Nowicki pisał o konieczności posiadania przez krzewiciela kultury fizycznej odpowiedniego zestawu umiejętności psychologicznych, ponieważ dopiero wtedy można liczyć, na to, że jego oddziaływanie na wychowanka będzie efektywne, zarówno w trakcie treningu jak i w sytuacji bezpośredniej rywalizacji.

Zdaniem Czajkowskiego korzystnie na współpracę nauczyciela sportu z podopiecznym może wpływać jego osobowość jak i naturalne skłonności ucznia. Herling uważa, że idealny nauczyciel wychowania fizycznego powinien być dla swoich uczniów swoistego rodzaju mistrzem, wzorem oraz autorytetem, zarówno w sprawach sportowych jak i pozasportowych. Krajewski w toku analizy wyodrębnił cechy charakterystyczne oraz cztery grupy cech osobowych mających charakteryzować wzorowego nauczyciela wychowania fizycznego. Tymi grupami cech są: cechy zewnętrzne (fizyczne), umiejętności metodyczne (cechy zawodowe, umiejętności z zakresu metodyki nauczania przedmiotu), cechy charakterologiczne (cechy społeczne) oraz cechy umysłu (intelektualne). Uważał również, że jednym z elementarnych warunków efektywnego oddziaływania wychowawcy na podopiecznych jest posiadanie przez niego odpowiedniego wykształcenia oraz szeregu cech, zapewniających powodzenie w procesie dydaktyczno-wychowawczym, w którym dochodzi do wzajemnego oddziaływania na linii nauczyciel - uczeń oraz modyfikacji osobowości ucznia (w tym kształtowaniu się u niego obrazu idealnego nauczyciela), ale także wychowawcy.

W przeprowadzonym przeglądzie piśmiennictwa, można znaleźć wiele różnych propozycji pojmowania idealnego nauczyciela wychowania fizycznego, który będzie skutecznie wpływał na dzieci i młodzież uczestniczące w kulturze fizycznej. Świadczy to między innymi o żywym zainteresowaniu nauczycielem i jego pracą dydaktyczno-wychowawczą. Mimo wielu opracowań teoretycznych w większości z nich wspólnym celem jest wyróżnianie cech osobowości mających charakteryzować idealnego nauczyciela wychowania fizycznego, predysponujących go do efektywnej pracy z dziećmi i młodzieżą szkolną. Jednak stosunkowo mało prac dotyczy wyróżnienia idealnych cech nauczyciela wychowania fizycznego w oparciu o ocenę i opinię osób, które mają bezpośredni kontakt z nauczycielem - uczniów, którzy są nie tylko przedmiotem oddziaływania nauczyciela, ale także podmiotem, oddziaływającym na niego samego. Przez co tworzy się u ucznia obraz idealnego nauczyciela.

Dlatego ważnym wydaję się podjęcie badań mających ukazać podobieństwa i różnice w postrzeganiu wzoru nauczyciela przez teoretyków i metodyków wychowania fizycznego (osoby dorosłe) a odbiorców i najmłodszych uczestników kultury fizycznej - uczniów (dzieci i młodzież).
ANKIETA - Za co cenisz swojego nauczyciela wf?
Zachęcamy do udziału w krótkiej ankiecie. Jest ona anonimowa, jesteśmy ciekawi Twojego zdania. Wypełnienie ankiety nie powinno zająć więcej niż 2 minuty. Kliknij tutaj, aby przejść do ankiety
DzieciMłodzieżNauczycieleBazy szkoleniowe - Akademie SOSBazy szkoleniowe - Szkoły PatronackieFacebook Młodzieżowej Akademii Siatkówki oraz Akademii Polskiej SiatkówkiRodzice